Wykonywanie zawodu lekarza to nie tylko odpowiedzialność za zdrowie i życie pacjentów, ale także konieczność przestrzegania przepisów prawa, które regulują działalność medyczną. W obliczu rosnącej liczby postępowań sądowych i skomplikowanych regulacji, lekarze coraz częściej korzystają z pomocy prawników. Poniżej przedstawiamy najczęstsze sytuacje, w których lekarze potrzebują wsparcia prawnego.
Odpowiedzialność cywilna za błędy medyczne
Najczęstszym powodem, dla którego lekarze zgłaszają się do kancelarii prawnych, jest groźba odpowiedzialności cywilnej za błędy medyczne. Zgodnie z art. 415 Kodeksu cywilnego (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93), osoba, która wyrządziła drugiemu szkodę z własnej winy, zobowiązana jest do jej naprawienia.
Przykłady błędów medycznych za które może odpowiadać lekarz
- nieprawidłowa diagnoza prowadząca do pogorszenia zdrowia pacjenta,
- błędy w zabiegach chirurgicznych,
- niewłaściwe dobranie leczenia farmakologicznego.
W takich sytuacjach pacjent lub jego bliscy mogą żądać odszkodowania lub zadośćuczynienia. Prawnik pomoże lekarzowi w przygotowaniu odpowiedzi na roszczenia oraz w ewentualnej obronie przed sądem cywilnym.
Reprezentacja w sporach z pacjentami
Kolejną sytuacją, w której może być możesz potrzebować prawnika dla lekarza, jest konieczność reprezentowania medyka w sporach z pacjentami. Nie każdy spór lekarza z pacjentem kończy się w sądzie. W wielu przypadkach możliwe jest polubowne rozwiązanie konfliktu. W praktyce często pojawiają się nieporozumienia dotyczące jakości leczenia, braku wystarczającej informacji o ryzyku procedury lub podejrzenia o brak należytej staranności.
Jak pomoga prawnik w sporach z pacjentami?
- uczestniczy w negocjacjach i mediacjach,
- sporządza odpowiedzi na skargi pacjentów,
- reprezentuje lekarza przed komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych.
Często już sama obecność prawnika wpływa na szybsze i bardziej ugodowe zakończenie sporu. Skorzystanie z usług prawnika specjalizującego się w sprawach medycznych może pomóc zaoszczędzić Ci mnóstwo nerwów.
Analiza i sporządzanie umów
Lekarze współpracują z wieloma podmiotami, podpisując różnorodne umowy. Mogą to być kontrakty z placówkami medycznymi, umowy cywilnoprawne, kontrakty z Narodowym Funduszem Zdrowia lub umowy z dostawcami sprzętu i leków. Większość umów jest dość skomplikowanych, aby oszczędzić sobie problemów w późniejszym czasie, warto zlecić analizę umowy prawnikowi.
Najczęstsze zagrożenia w umowach - na co uważać
- brak precyzyjnych zapisów dotyczących wynagrodzenia i zakresu obowiązków,
- niekorzystne zapisy dotyczące kar umownych,
- brak klauzul ograniczających odpowiedzialność lekarza.
Pamiętaj! Prawnik zadba o to, by umowa była zgodna z przepisami Kodeksu cywilnego i zabezpieczała interesy lekarza, minimalizując ryzyko prawne i finansowe.
Ochrona danych osobowych pacjentów (RODO)
Każdy lekarz przetwarza tzw. dane wrażliwe, które podlegają szczególnej ochronie zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (RODO) oraz ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2018 poz. 1000). Ochrona tych danych nie jest opcjonalna – to obowiązek prawny każdego podmiotu medycznego, niezależnie od skali działalności.
Co to są dane wrażliwe w praktyce lekarskiej?
Dane wrażliwe (art. 9 RODO) obejmują m.in.:
- dane genetyczne i biometryczne,
- informacje o stanie zdrowia pacjenta (wyniki badań, diagnozy, dokumentacja medyczna),
- informacje o terapii, zabiegach i leczeniu,
- dane dotyczące zdrowia psychicznego,
- informacje o nałogach lub chorobach przewlekłych.
Typowe błędy lekarzy w zakresie ochrony danych osobowych (RODO)
Przechowywanie dokumentacji medycznej bez odpowiednich zabezpieczeń – np. kartoteki pacjentów w ogólnodostępnym miejscu, bez zamknięcia na klucz lub bez zabezpieczeń cyfrowych.
Brak polityki prywatności i regulaminów przetwarzania danych – wielu lekarzy prowadzących praktykę prywatną nie posiada wdrożonej formalnej dokumentacji, która spełniałaby wymogi RODO.
Udostępnianie danych pacjentów osobom nieupoważnionym – np. wydawanie dokumentacji rodzinie pacjenta bez jego zgody.
Brak zgłoszenia incydentu naruszenia danych do Prezesa UODO w ciągu 72 godzin, co jest obowiązkiem zgodnie z art. 33 RODO.
Konsekwencje naruszenia RODO dla lekarza i placówek medycznych
Zgodnie z art. 83 RODO, za poważne naruszenia przepisów grożą kary administracyjne sięgające do 20 mln euro, lub 4% rocznego światowego obrotu – w przypadku większych podmiotów, np. prywatnych klinik.
Ponadto naruszenie tajemnicy lekarskiej wynikającej z art. 40 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 1997 nr 28 poz. 152) może prowadzić do odpowiedzialności zawodowej i postępowania przed sądem lekarskim.
Pamiętaj!
Nie tylko szpitale i przychodnie muszą wdrażać polityki ochrony danych. RODO dotyczy również jednoosobowych praktyk lekarskich, prywatnych gabinetów specjalistycznych i telemedycyny. Nawet prosty formularz zgłoszeniowy pacjenta czy e-mail z wynikami badań to dane wrażliwe, które muszą być chronione zgodnie z prawem.
Odpowiedzialność karna lekarza
Zdarzają się sytuacje, w których błąd medyczny skutkuje nie tylko postępowaniem cywilnym, ale także karnym. Zgodnie z art. 160 § 1 Kodeksu karnego (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553), narażenie pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może skutkować odpowiedzialnością karną.
W przypadku wystąpienia naruszeń ze strony lekarza warto skorzystać z pomocy radcy prawnego, który w takich przypadkach reprezentuje lekarza na etapie postępowania przygotowawczego i sądowego, przygotowuje wnioski dowodowe i strategię obrony, wspiera lekarza w kontaktach z prokuraturą i sądem.
Postępowania przed sądami lekarskimi
Oprócz sądów powszechnych lekarze podlegają także odpowiedzialności zawodowej przed organami samorządu lekarskiego. Postępowania przed Okręgowym Sądem Lekarskim mogą zakończyć się karami, w tym zawieszeniem lub pozbawieniem prawa wykonywania zawodu (art. 83 ustawy o izbach lekarskich, Dz.U. 1989 nr 30 poz. 158).
Najczęstsze zarzuty przed sądami lekarskimi
- naruszenie Kodeksu Etyki Lekarskiej,
- nieprzestrzeganie zasad poufności,
- brak należytej staranności w wykonywaniu zawodu.
Podsumowanie
Lekarze coraz częściej korzystają ze wsparcia prawników nie tylko w sytuacjach kryzysowych, ale także prewencyjnie. Odpowiedzialność cywilna, karna, administracyjna czy zawodowa w połączeniu z rosnącą liczbą przepisów sprawiają, że pomoc prawnika staje się nieodzownym elementem bezpiecznego wykonywania zawodu lekarza.
Chcesz zabezpieczyć swoją praktykę medyczną? Skontaktuj się z kancelarią prawną specjalizującą się w prawie medycznym i zadbaj o swoje interesy zawodowe.
Zobacz w czym może pomóc Ci prawnik medyczny
| Sytuacja | Ryzyko prawne | Pomoc prawnika |
|---|---|---|
| Błąd medyczny | Odszkodowanie, proces cywilny | Przygotowanie obrony, reprezentacja przed sądem |
| Spór z pacjentem | Skarga, roszczenia finansowe | Negocjacje, mediacje, pisma procesowe |
| Umowa z placówką | Niejasne zapisy, ryzyko finansowe | Analiza umowy, negocjacje warunków |
| Naruszenie RODO | Kara do 20 mln euro | Audyt zgodności, opracowanie procedur |
| Zarzuty karne | Grzywna, pozbawienie wolności | Obrona w postępowaniu karnym |
| Postępowanie dyscyplinarne | Sankcje zawodowe | Reprezentacja przed sądem lekarskim |
Najczęściej zadawane pytania
Tak. Stała obsługa prawna to nie tylko pomoc w sytuacjach kryzysowych, ale także wsparcie prewencyjne. Dzięki regularnym konsultacjom prawnym lekarz może uniknąć sporów z pacjentami, poprawić jakość dokumentacji oraz bezpiecznie negocjować umowy z placówkami medycznymi i kontrahentami.
Nie. Większość błędów medycznych skutkuje odpowiedzialnością cywilną (odszkodowanie lub zadośćuczynienie). Odpowiedzialność karna (art. 160 Kodeksu karnego) dotyczy sytuacji, w których lekarz naraził pacjenta na utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu w wyniku rażącego niedbalstwa lub świadomego działania.
Sąd lekarski orzeka w przypadkach naruszenia Kodeksu Etyki Lekarskiej lub innych przepisów związanych z etyką zawodu. Może to dotyczyć m.in.: naruszenia tajemnicy lekarskiej, braku należytej staranności lub nieetycznego zachowania wobec pacjentów.
Tak. Lekarz jako administrator danych osobowych odpowiada za wdrożenie odpowiednich procedur ochrony danych. Naruszenia RODO mogą skutkować karami finansowymi, dlatego warto skorzystać z pomocy prawnika przy wdrażaniu polityk ochrony danych zgodnych z przepisami.
Tak. Prawnik może pomóc w analizie i negocjacjach warunków umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia, wskazać ryzykowne zapisy oraz zadbać o zabezpieczenie interesów lekarza lub przychodni w kontrakcie.
Tak. Wiele kancelarii specjalizujących się w prawie medycznym oferuje pomoc w mediacjach i negocjacjach między lekarzem a pacjentem, co często pozwala uniknąć procesu sądowego i osiągnąć polubowne rozwiązanie sporu.
