Zakaz konkurencji w umowie o pracę

Przepisy Kodeksu Pracy stwarzają pracodawcy możliwość zabezpieczenia swoich interesów przed niepożądanymi krokami podejmowanymi przez pracowników, którzy posiadają szeroką wiedzę o tajnikach działalności przedsiębiorstwa. Mowa tutaj o sytuacji, kiedy to pracownik, aktualnie pozostający w stosunku pracy z danym pracodawcą, chciałby podjąć w czasie jego trwania, działalność konkurencyjną wobec tej, jaką prowadzi ww. pracodawca. W takim przypadku zasadna staje się więc konieczność zawarcia umowy zakazującej pracownikowi prowadzenia działalności konkurencyjnej. W dalszej części artykułu dowiedzą się Państwo gdzie leży podstawa prawna takiej umowy i czym się ona charakteryzuje, co zrobić w przypadku braku zgody pracownika na jej zawarcie oraz co należy rozumieć pod pojęciem ,,działalności konkurencyjnej”.

 

Podstawa prawna umowy o zakazie konkurencji

Tematykę tę reguluje art. 101¹ – 101⁴ Kodeksu Pracy. Przepisy te zostały obudowane stanowiskiem judykatury, odgrywającym tutaj niepośrednia rolę. Umowa ta może zostać zawarta jednocześnie z umową o pracę, a z technicznego punktu widzenia nie ma przeciwwskazań, aby była jej częścią. Warto jednak wiedzieć, że stanowi ona samodzielny byt prawny – jest klauzulą autonomiczną – może się bowiem zdarzyć, że umowa o pracę zostanie uznana za skutecznie zawartą, a formalnie będąca jej częścią umowa o zakazie konkurencji, okaże się nieważna z uwagi na braki formalne, takie jak brak formy pisemnej. Ponadto do postanowień tej umowy ma zastosowanie art. 18 Kodeksu Pracy, zgodnie z którym: ,,postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy”.

 

Co w przypadku, gdy pracownik nie zgodzi się na jej podpisanie?

Pracodawca ma prawo uzależnić zawarcie umowy o pracę od jednoczesnego zawarcia omawianej umowy. Dodatkowo, gdy pracodawca złoży propozycję podpisania takie umowy w czasie trwania stosunku pracy, a pracownik odmówi jej podpisania – pracodawca może rozwiązać z tego tytułu łączący strony stosunek za wypowiedzeniem. Furtkę stanowi tutaj odnalezienie ,,luki prawnej”, dzięki której takie rozwiązanie stosunku pracy zostanie uznane za naruszenie przepisów Kodeksu Pracy.

Czas obowiązywania, wynagrodzenie oraz zasięg obowiązywania

Umowa ta obowiązuje maksymalnie do momentu ustania stosunku pracy, przy czym zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego znaczenie ma sam fakt zakończenia stosunku pracy, bez względu na sposób jego rozwiązania. Co zaś tyczy się wynagrodzenia – umowa ta może być zarówno odpłatna, jak i nie przewidywać żadnego świadczenia pieniężnego. Jeżeli strony postanowią, że jest ona odpłatna, a nie określą wysokości należnego pracownikowi świadczenia, wówczas sąd zasądza odpowiednią sumę według swej oceny, w oparciu o wszystkie okoliczności sprawy. Ponadto umowa musi określać terytorium, którego zakaz dotyczy. W przypadku braku takiego zapisu domniemywa się, że zakaz rozciąga się na obszar działalności pracodawcy.

Co kryje się pod pojęciem ,,działalności konkurencyjnej”?

Są to czynności zarobkowe podejmowane na własny rachunek (jako przedsiębiorca) lub na rachunek osoby trzeciej (jako pracownik), jeżeli pokrywają się one, przynajmniej częściowo, z zakresem działalności pracodawcy lub gdy zagrażają jego interesom. Chodzi tutaj również o usługi lub towary zbliżone do działalności pracodawcy, które mogą je zastąpić. Ponadto działalność konkurencyjna może odnosić się do faktycznie prowadzonej działalności, ale też do zaplanowanej. Dodatkowo przyjmuje się, że umowa powinna określać rodzaje działalności zakazanej dla pracownika.

 

Czy zakaz konkurencji może obowiązywać też po ustaniu stosunku pracy?

W takim przypadku, gdy pracodawca i pracownik mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, mogą oni zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, za którą pracownikowi należy się odszkodowanie. Przesłanka niewypłacania ww. kwoty stanowi podstawę do tego, by pracownik podjął działalność konkurencyjną.

Gdy są Państwo pracodawcą, który w profesjonalny sposób chciałby zabezpieczyć swoje interesy przed ujawnieniem tajników prowadzonej przez siebie działalności, lub pracownikiem, który chciałby skonsultować, czy obowiązujący go zakaz konkurencji jest zasadny, zapraszamy do skorzystania z oferty naszej Kancelarii, gdzie w sposób kompleksowy odpowiemy na nurtujące Państwa pytania oraz – w razie potrzeby – przygotujemy stosowną umowę.